Het lukt pas om bonsai te maken en te onderhouden met duur japans bonsaigereedschap. Wel, geen probleem als je vele honderden euro wil besteden aan een ruim assortiment gesmede japanse tangen, maar laat ik enkele alternatieven voorstellen:
- DRAAD-KNIPTANG: een bektang(etje) uit de lokale doe-het-zelf zaak uit staal. Handig om draad weg te knippen van bedrade takken. Te gebruiken tot zeker aluminium draad van 2 tot 4mm
- SNOEITANG: een kwalitatieve snoeischaar voor basis wortelsnoei en wegsnoeien van dunne tot dikke takken. Een echte bonsai concaaf- en knobbeltang zijn de enige gereedschappen die ik wel aanraad, zeker om wonden af te werken (op de stam of op gesteltakken). Met een gewone snoeischaar lukt dit namelijk niet, en de bedoeling is wel om een mooie snoeiwond achter te laten, liefst wat uitgehold zodat deze goed kan toegroeien en overgroeien (zonder bolvormige verdikking achteraf). Een gewone goedkopere basis bonsai snoeischaar is ook aan te raden voor de gewone onderhoudssnoei als je binnenin de kroon moet doordringen om te kunnen snoeien. Anders gebruik ik de gewone snoeitang.
- VERPOTmateriaal: mijns insziens geen speciaal gereedschap nodig. Geen speciale 'harkjes', geen bezempjes, geen eetstokjes; en als wortelhaak gebruik ik het ijzer van oude autoantenne die ik gewoon geplooid heb en de top bol gevijld. Een speciale wortelhaak zou ik wel 'kunnen' gebruiken, maar ik klaar de klus blijkbaar ook zonder tot nu toe. Misschien eens als kerstkado ;-). Ik gebruik eigenlijk vooral mijn vingers, een gewone snoeischaar, soms concaaftang om in de wortelkluit door te dringen en wortels weg te snoeien.
- GIETER: geen speciale gieter nodig...kies een standaar plastiek gieter verkrijgbaar in elk goed tuincentrum. Een model dat wat platter is en met iets langere tuit is handig om onder de onderste takken te raken en zo te kunnen gieten op de grond. Ik gebruik eigenlijk een gewone gieter met vrij lange tuit, en heb de sproeikop gewoon omgedraaid zodat het water naar boven sproeit in een boog, ipv naar onder. Op die manier kan ik alsnog efficiënt het grondoppervlak gieten.
- OVERIGE: een vouwbare takkenzaag, schoffeltje, aluminium bonsaidraad in verschillende diktes (courant 1mm en 2mm).
woensdag 30 november 2011
dinsdag 29 november 2011
Bonsai oppotten (van vollegrond naar pot): hoe ik het doe
In de veronderstelling dat het gaat om een boompje van al wat leeftijd (waar ondertussen al wat snoei aan gebeurd is), waarbij het gaat om een gezonde plant, die al eens herplant is geweest en waar dus zekerheid is dat er al flink wat wortels zijn
stap 1:
Rondom met een voldoende scherpe gewone spade alle wortels doorsteken. De spade dan schuin onder de boom doorsteken en zo de plant met grond en al omhoogtillen. De boom komt dan met grond en al op het blad van de spade te staan, en zo schuif ik de spade met het blad over de put. Ik hou de spade op de grond met de voet.
stap 2:
met een gewoon tuinharkje de grond op die manier beginnen weghalen. Overal tegelijk, boven, zijkant, en van zodra je het zaakje kunt opheffen, zeker ook de onderkant. Als er teveel wortels in de weg beginnen te zitten, overschakelen naar een fijnere wortelhaak. Zoveel als mogelijk ter plekke de aarde weghalen. Indien dit lang duurt, af en toe de blootgekomen wortels beginnen bestuiven met plantenspuit met water.
stap 3:
een ruime kuip voorzien (metserskuip) en een tuinslang. De boom met de resterende grond in de kuip houden en met de lans op een fijnere straal (volle kracht mag) alle resterende aarde zoveel als mogelijk afspuiten. Daarbij af en toe met de handen door de kluit gaan. Meteen kan je met je vingers de wortels ook uitkammen.
stap 4:
de vrijgemaakte wortels inspecteren en beginnen snoeien. Reken erop dat je zowat de helft zult kunnen/mogen wesnoeien. Penwortels mogen compleet weggesnoeid worden indien er voldoende andere wortels zijn. Sommige grotere wortels mogen eveneens compleet weg (als die lelijk uitgegroeid zijn of op vervelende plaats), andere wortels die moeten overblijven voor het eindresultaat worden gewoon ingekort tot ze vlot in de voorziene pot kunnen passen. Heel lange dunnere wortels die over en door andere wortels groeien en knellen, ook wegsnoeien of zo inkorten dat je ze kunt herpositioneren en ze terug goed komen te liggen. Kriskras wortels zijn ongewenst.
stap 5:
de voorziene pot moet al voorbereid zijn op voorhand, de gaten afgedekt met gaas (of potscherven), desnoods een verankeringsdraad al voorzien door de gaten, en een eerste laag grondmengsel. Daarna een hoopje grondmengsel toevoegen (bergje maken) en daarop de wortelhals uitspreiden zoals gewenst, zachtjes heen en weer in nestelen zodat de boom wat uitzakt en de grond tussen de wortels komt. Meestal giet ik dan al een eerste keer. Daarna stelselmatig de resterende grond toevoegen, werk met je vingers, dat gaat snel en goed. Een speciaal eetstokje heb je hiervoor zeker niet nodig. Je vingers beschadigen de wortels zelfs minder, want een eetstokje heeft geen gevoelige vingertoppen die weten wanneer ze wortels raken of wanneer je de grond te hard aan het aanduwen bent.
stap 6:
verankeringsdraad (indien nodig om te voorzien) aanspannen. En daarna alles goed gieten. Giet tot de grond goed doorweekt is. Als indicatie: een plant in een pot van ongeveer 25 op 40 en 10cm diep, daar giet ik een halve gieter water op, tot het onderaan uit de gaten stroomt.
stap 7:
indien in de lente uitgevoerd zet je de boom op een plaats waar hij minstens enkele weken wat beschut is tegen late vorst, wind,...
indien in de herfst uitgevoerd, zet je de boom op een plaats waar hij de hele winter beschermd is tegen vorst en flinke wind. Boompjes in de herfst opgepot van vollegrond naar schaal (of van schaal naar schaal met wortelsnoei) zullen het meest gevoelig zijn, dus absoluut voorzien in extra winterbescherming zoals in een garage (geen verwarmde) met een venster of dergelijke. Koude mag, maar vriestemperaturen kunnen beschadigen of de boom minstens serieus verzwakken met als gevolg een zwakke opkomst in de daaropvolgende lente (of met schade aan takken, wortels).
Een paar foto's van verplantwerken (niet noodzakelijk voorbeelden van alle bovenstaande stappen), helaas geen hele reeksen, gezien ik hier geen voldoende beschikbaar fotomateriaal heb.
stap 1:
Rondom met een voldoende scherpe gewone spade alle wortels doorsteken. De spade dan schuin onder de boom doorsteken en zo de plant met grond en al omhoogtillen. De boom komt dan met grond en al op het blad van de spade te staan, en zo schuif ik de spade met het blad over de put. Ik hou de spade op de grond met de voet.
stap 2:
met een gewoon tuinharkje de grond op die manier beginnen weghalen. Overal tegelijk, boven, zijkant, en van zodra je het zaakje kunt opheffen, zeker ook de onderkant. Als er teveel wortels in de weg beginnen te zitten, overschakelen naar een fijnere wortelhaak. Zoveel als mogelijk ter plekke de aarde weghalen. Indien dit lang duurt, af en toe de blootgekomen wortels beginnen bestuiven met plantenspuit met water.
stap 3:
een ruime kuip voorzien (metserskuip) en een tuinslang. De boom met de resterende grond in de kuip houden en met de lans op een fijnere straal (volle kracht mag) alle resterende aarde zoveel als mogelijk afspuiten. Daarbij af en toe met de handen door de kluit gaan. Meteen kan je met je vingers de wortels ook uitkammen.
stap 4:
de vrijgemaakte wortels inspecteren en beginnen snoeien. Reken erop dat je zowat de helft zult kunnen/mogen wesnoeien. Penwortels mogen compleet weggesnoeid worden indien er voldoende andere wortels zijn. Sommige grotere wortels mogen eveneens compleet weg (als die lelijk uitgegroeid zijn of op vervelende plaats), andere wortels die moeten overblijven voor het eindresultaat worden gewoon ingekort tot ze vlot in de voorziene pot kunnen passen. Heel lange dunnere wortels die over en door andere wortels groeien en knellen, ook wegsnoeien of zo inkorten dat je ze kunt herpositioneren en ze terug goed komen te liggen. Kriskras wortels zijn ongewenst.
stap 5:
de voorziene pot moet al voorbereid zijn op voorhand, de gaten afgedekt met gaas (of potscherven), desnoods een verankeringsdraad al voorzien door de gaten, en een eerste laag grondmengsel. Daarna een hoopje grondmengsel toevoegen (bergje maken) en daarop de wortelhals uitspreiden zoals gewenst, zachtjes heen en weer in nestelen zodat de boom wat uitzakt en de grond tussen de wortels komt. Meestal giet ik dan al een eerste keer. Daarna stelselmatig de resterende grond toevoegen, werk met je vingers, dat gaat snel en goed. Een speciaal eetstokje heb je hiervoor zeker niet nodig. Je vingers beschadigen de wortels zelfs minder, want een eetstokje heeft geen gevoelige vingertoppen die weten wanneer ze wortels raken of wanneer je de grond te hard aan het aanduwen bent.
stap 6:
verankeringsdraad (indien nodig om te voorzien) aanspannen. En daarna alles goed gieten. Giet tot de grond goed doorweekt is. Als indicatie: een plant in een pot van ongeveer 25 op 40 en 10cm diep, daar giet ik een halve gieter water op, tot het onderaan uit de gaten stroomt.
stap 7:
indien in de lente uitgevoerd zet je de boom op een plaats waar hij minstens enkele weken wat beschut is tegen late vorst, wind,...
indien in de herfst uitgevoerd, zet je de boom op een plaats waar hij de hele winter beschermd is tegen vorst en flinke wind. Boompjes in de herfst opgepot van vollegrond naar schaal (of van schaal naar schaal met wortelsnoei) zullen het meest gevoelig zijn, dus absoluut voorzien in extra winterbescherming zoals in een garage (geen verwarmde) met een venster of dergelijke. Koude mag, maar vriestemperaturen kunnen beschadigen of de boom minstens serieus verzwakken met als gevolg een zwakke opkomst in de daaropvolgende lente (of met schade aan takken, wortels).
Een paar foto's van verplantwerken (niet noodzakelijk voorbeelden van alle bovenstaande stappen), helaas geen hele reeksen, gezien ik hier geen voldoende beschikbaar fotomateriaal heb.
maandag 28 november 2011
bonsai Veldesdoorn (acer campestre) - een ramp overleefd
Deze kleine veldesdoorn heeft wel wat meegemaakt, zeg maar nabije dood ervaring. In 2001 aangeschaft als startmateriaal, met een vorm die helemaal niet meer lijkt op wat hij nu is. Vele snoeiwonden zijn echter mooi genezen en zelfs grotere zijn compleet toegegroeid/overgroeid en geven het boompje eigenlijk wel flink wat karakter zonder dat het storend is. In 2007 is door mijn vakkundig toedoen het boompje op stervan na dood geweest door een verkeerde behandeling met insecticide, namelijk één voor luizen in tapijten ed, in plaats van voor buitenshuis gebruik. Gevolg: quasi alle fijnere vertakking, en vele gesteltakken compleet kapot. 2008 was een jaar van terugsnoeien tot bijna op de stam. Daarna in 2009 in vollegrond, en gelukkig herleefde hij. Wat een sterke bomen, die krijg je dus niet zomaar klein, ze hebben ook flink wat groeikracht natuurlijk. Niet voor niets worden ze zeer frequent gebruik in hagen ed. Enfin, in voorjaar 2011 mocht hij er terug uit, en hij is zo aangesterkt dat hij gedurende slechts 2 seizoentjes flink verdikte en daardoor ook mooi callus vormde aan de vele snoeiplekken. Er zat ook een grote wond nabij de wortelhals, omdat ik meteen bij uitplanten in vollegrond ervan geprofiteerd heb om een lelijke wortelaanzet weg te nemen (leek net een knikkende knie); goed gelukt zou ik zo zeggen. Natuurlijk heeft het boompje nu nog een lange weg te gaanvoor de fijnere vertakking er zal aankomen, geen sinecure met een klein formaat veldesdoorn als dit (35 à 40cm ong) die zowiezo wat stakerig uitgroeien.
bonsai Lijsterbes (Sorbus Aucuparia) oppotten
Gewone Lijsterbes, sorbus aucuparia, 12 à 13 jaar oud, begonnen vanuit zaailing, zoals iedereen die wel tegenkomt in de tuin waar lijsterbessen in de buurt staan. In het begin van mijn bonsaimicrobe dus, en zoals de meeste beginnelingen, veel te snel in een bonsaipotje opgepot. Sinds 2007/2008 terug in vollegrond met jaarlijks flink terugsnoeien. Sinds nov. 2011 terug in bonsaipot dus. Lijsterbessen als bonsai, en in dit formaat, vertakken moeizaam, en verdikken ook niet snel. Deze is ongeveer 30 à 35cm hoog, wordt misschien in de toekomst nog wat ingekort in de top, en verder verfijnen qua vertakking. Stammetje is dun maar nog in verhouding in dit formaat, en past wel bij de ranke stam van een lijsterbes in de natuur.
Abonneren op:
Posts (Atom)